Futbolda bir çok kulübün altyapı oyuncu geliştirmesi üzerinden ciddi paralar kazandırmaktadır. Peki, Türk takımlarının altyapılarında futbolcu geliştirmeleri neden az kazanç veya kazançsız olmaktadır? Hatta Süper Lig’de altyapı futbolcularının verimliliği yeterli mi? İşte araştırmam…
Altyapı araştırması yaparken önce Süperlig’de bulunan takımların kaçında altyapılarından çıkmış futbolcuları A takımda kullanılıyor? Kaç oyuncudan nasıl verim alınıyor? Altyapıyı gerçekten verimli kullanabiliyor muyuz? Bu tarz soruların cevabını bulmaya çalışıp, yorumlayacağım.
Araştırma konusunu belirlerken, aslında yapmak istediğim şey neden altyapılardan futbolcu yetişmiyoru araştırmaktı? Özellikle 3 büyüklerde bu neden olamıyor. Son yıllarda, dengeli bir kural olduğunu düşündüğüm kulüplerin 14 yabancı futbolcu bulundurma hakkı olması, bir çok Türk futbolcunun kariyerlerini azda olsa yurtdışında devam ettirme hevesine itti. Ama, Ozan Kabak ve Merih Demiral harici 3 büyük kulüplerde yetişmiş ve son dönemde yurtdışında yıldızı parlayan futbolcular bulunmuyor. Tam da burada herkesin bildiği şey, alt yapıların yetersizliği olan bir mevcut sorunu, bu sebep ile araştırmak istedim. Ama konuyu farklı bir açıdan incelemek daha doğru olacak diye düşünüyorum. Kulüplerin mevcutta şans verdiği futbolcuların katkılarına bakmak doğru bir başlangıç olacaktır. Bunun için öncelikle içinde olduğumuz sezonu inceledim. Haydi başlayalım…
Süper Lig Kulüplerinin A Takımda Bulunan AltYapı Futbolcuları; 19/20 Sezonu
Öncelikle, araştırma yapılırken Süper Lig 19/20 sezonu kadroları gözlemlenmiştir. Direkt Transfermarkt kaynağı kullandım. Tabloda bu sene itibariyle, A takımda kayıt yapılmış altyapı oyuncularının toplam sayısı 83’tür. Külüplere göre dağılımı aşağıda görebilirsiniz;
Tablo’da gördüğünüz gibi A takımında ligin en fazla altyapı futbolcusu bulunduran takımı Gençlerbirliği gözüküyor. Her takımın kadro yapısı ve sezon planına göre yaptığı bir mühendislik üzerine yapabileceğimiz yorum şudur; Süper lig takımları kadrolarında yetersiz alt yapı futbolcusu bulunduruyor. Şöyle ki 19/20 sezonunda 18 lig takımının kadrolarında bulundurduğu toplam futbolcu sayısı 514’tür. Alt yapı futbolcuları bu sayının %16,15’ni oluşturmaktadır. Takımların transferlere fazla önem vererek, maliyetleri aştığını göstermektedir. Yanlış kadro mühendisliği buna sebep olmaktadır diyebiliriz.
Peki bu aşamada bu oyunculardan verim alınabiliyor mu? A takımda verim alınan alt yapı futbolcuları varmı?
Süper Lig Takımlarındaki Alt Yapı Futbolcularının İstatiksel Verileri
Bu başlık altında incelediğimiz konu ise, A takımda oynatılan altyapı futbolcularının toplam gol katkısı ve maç başı gol katkısıdır. Bütün futbolcular bu tabloda baz alınmıştır. Kaleciler, defans oyuncuları dahil. Çünkü görmek istediğimiz sonuç toplam tabloda alt yapı futbolcuların net olarak katkıları toplu olarak nasıl oluyor. Bu değişkeni almamız ise, futbolun bir takım oyunu olmasından kaynaklıdır. Burada görmemiz gereken sonuç bilenen durumun değişmemiş olmasıdır. Maalesef, maç başına katkılarda kulüpler bazında bakıldığında futbolcuların takımlarına kadroları yetersiz.
Tablo’daki detaya indiğimizde ise iki takım alt yapı oyuncusunu hiçbir maçta kullanmamış. 3 büyüklerde ise sadece gol katkısı alan takım Fenerbahçe olduğu görülmektedir. Hatta takım bazlı maç başına katkıda 0,35 ile önde. Toplam katkıda ise en fazla katkıyı Trabzonspor’un aldığı görüyoruz. Ama, Antalyaspor, Trabzonspor veya Gençlerbirliği, futbolcularına en fazla süre tanıyan takımlar olarak ön planda yer alıyor.
Kabul edilmesi gereken asıl durum ise bu yapılan tablonun daha da detaylandırılabileceğini bilmeliyiz. Örneğin, kaleci, savunma, orta saha ve forvet hattındakilerin ne kadar reel katkısı olduğunun detaylandırabiliriz. Ama, benim buradaki amacım sonuç odaklı katkıda genel tabloyu size sunmamdı. Gelelim sonuç kısmına…
Süper Lig Takımları Alt Yapılarını Gerçekten Verimli Kullanabiliyor Mu?
Türkiye futbolunun geleceği alt yapılardaki futbolcularda yatıyor. Ama, yukarıdaki tabloları ve sayıları incelediğimizde bu gelecek pek parlak olmuyor. Peki buradaki asıl sorun nedir? Öncelikle kulüplerin A takımlarında fazla alt yapı futbolcusuna yer vermemesi ve şans tanımamaları. Bunun iki sebebi olabilir; birincisi kulüpleri alt yapı sistemine güvenmemesi. İkincisi ise hala kulüplerin eski usül transfer politikalarının olması (yıldız futbolcu bizi kurtarır mantığı). Son yıllarda bir kaç kulüp yurtdışına satış yapsada, aynı kuluplerin alt yapı futbolcularına verdiği katkı hala yetersiz.
Sonuç olarak, altyapı futbolcularından yararlanmak ve onların geleğini yapılandırmak için yapılması gereken stratejiler değiştirilmeli. Örneğin, bir Süper lig kulübünün eskisiden olduğu gibi bir kardeş kulübü olabilir ve oraya her sene alt yapısındaki 5 futbolcusunu gönderebilir. Profesyonel sözleşme ile güçlü bir katkı yapmaları beklenebilir. Daha sonrasında kardeş kulüpten, yurtdışına kiralama yöntemi ile bir üst seviyeye atlamasını sağlamak için çalışma yürütülebilir. Scout ve analiz ekibi ise oyuncuyu takipte olarak teknik heyete rapor verebilir ve gelişme süreci analizi sonucu, futbolcunun nasıl değerlendirileceği konusunda bir yapılandırma oluşturulabilir. Bu tarz durumlar maaliyet içermez. Sadece güçlü anlaşmalar yapılmalı ve sistem oturtulması gerekmek için iyi bir ekip kurulmalıdır.
Güzel bir ütopya ama inanılırsa yapılabilecek bir sistem olduğu kanaatindeyim.
